دکتر مرتضی فرهادی در مراسم تجلیلی که از او در نوزدهمین جشنواره تعاونی‌های برتر کشور با حضور مسعود پزشکیان برگزار شد، از رئیس جمهور خواست دولت فارغ از بحث اعداد و ارقام و ارزش افزوده بحث تعاونی‌ها، به روح یاریگری و تعاون در جهانی که این روحیه در آن به سرعت در حال از بین رفتن است، توجه کند.
همزمان با این اتفاق بد نیست چند نکته را با هم مرور کنیم.
اول اینکه، تجلیل از مرتضی فرهادی که پدر پژوهش‌های فرهنگ یاریگری و تعاون در ایران و بنیان‌گذار حوزه انسان‌شناسی یاریگری شناخته می شود در دولت سیزدهم هم انجام گرفت و باید گفت هر چقدر هم از این دست بزرگداشت‌ها برای تجلیل از این چهره ماندگار و خدمات علمی ارزنده او انجام شود، کم است. باید اذعان کنیم نام مرتضی فرهادی گویی با مظلومیت و چهره گمنامی پروژه فکری و علمی او یعنی بحث تعاونی‌ها و فرهنگ یاریگری در ایران در پیوند است و شاید با بازخوانی میراث فکری و علمی او بتوان یکی از دارایی‌های مهم جامعه ایرانی را به ایرانیان یادآور شد. نکته‌ای که خود مرتضی فرهادی بارها با نقل قول آن سعی کرده به جامعه تلنگر بزند؛ اینکه:«آینده از آن ملتی است که به گذشته خود ارج می‌نهد».
نکته دومی که در کنار سروصدا به پا کردن این مراسم تجلیل‌ها که فی‌نفسه در این دوران خوب و ضروری است، نباید به فراموشی سپرده شود، مطالبه‌ای است که سال‌هاست دکتر فرهادی در ضمن همین مراسم‌ها به مسئولان یادآور شده است. برای نمونه، شهریور دو سال پیش نیز دکتر فرهادی از مدیران ارشد و نمایندگان مجلس تقاضا کرده بود به داستان‌هایی که می نویسد، دقت کنند و اگر آن را درست می یابند در پی انجام و اجرای آن باشند. سؤال این است که چند درصد از مدیران و مسئولانی که راهبری پروژه‌های پیشرفت و توسعه مملکت را برعهده دارند، با میراثی که مرتضی فرهادی از خلال سده‌ها تلاش و خلاقیت ایرانی جماعت برای آبادانی این سرزمین تدوین کرده آشنا هستند و اصلاً نام او را شنیده‌اند؟
به عنوان آخرین نکته، نحوه معرفی مرتضی فرهادی و پروژه علمی و فکری او بی شک از مهم‌ترین مسائلی است که باید با ظرافت برای عموم تبیین کرد. بسیاری شاید با شنیدن کلماتی پراکنده درباره مرتضی فرهادی و آثارش، همان برداشت‌های ظاهری و رایج در ذهنشان شکل گرفته باشد که این‌ها چه بسا با پیشرفت و فناوری جدید میانه خوبی ندارند و یحتمل می‌خواهند چرخ را از نو اختراع کنند. البته این برداشت‌ها با اندک جست وجو و مطالعه در آثار استاد حل و فصل می‌شود؛ چه اینکه او در آثارش بسیار به تجربه‌های جهانی ارجاع داده، بسیار از آن‌ها نوشته و از این تجربیات تجلیل کرده است. خلاصه ملاحظه‌ای مرتضی فرهادی در به خدمت گرفتن هر تجربه‌ای از هر جایی این است که ساده انگارانه با آن مواجه نشویم. به تعبیری خود پیشرفت در هر مقوله ای از خود بحث تعاونی‌ها گرفته تا صنعت فولاد و بحث‌های محیط زیستی و ... در وهله نخست نیازمند شناسایی بسترهای تاریخی و فرهنگی است که خودمان پیش از این در آن‌ها واجدش بوده‌ایم. به تعبیر خود مرتضی فرهادی: «وقتی خانه شاه را دیدیم، خانه خودمان را خراب کنیم».
نظر شما